Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι / Μιλάν Κούντερα

"...Αν κάθε δευτερόλεπτο της ζωής μας είναι να επαναληφθεί αμέτρητες φορές, είμαστε καρφωμένοι στην αιωνιότητα όπως ο Ιησούς Χριστός επάνω στο σταυρό. Τί φριχτή ιδέα! Στον κόσμο της αιώνιας επιστροφής, κάθε κίνηση φέρνει το βάρος μιάς αβάστακτης ευθύνης. Αυτό είναι που έκανε τον Νίτσε να λέει ότι η ιδέα της αιώνιας επιστροφής είναι το πιό βαρύ φορτίο (das schwerste Gewicht).
   Αν η αιώνια επιστροφή είναι το πιό βαρύ φορτίο, οι ζωές μας μπορούν, σ' αυτό το πλαίσιο, να φανερωθούν σ' όλη τους την λαμπρή ελαφρότητα. Στ' αλήθεια όμως, είναι φριχτή η βαρύτητα και ωραία η ελαφρότητα;
   Το πίο βαρύ φορτίο μας συνθλίβει, μας κάνει να λυγίζουμε κάτω απο αυτό, μας πιέζει στο έδαφος. Αλλά, στην ερωτική ποίηση όλων των αιώνων, η γυναίκα επιθυμεί να δεχτεί το φορτίο του αντρικού κορμιού. Το πιο βαρύ φορτίο είναι λοιπόν ταυτόχρονα και η εικόνα της πιο έντονης ζωικής ολοκλήρωσης. Όσο πιο βαρύ είναι το φορτίο, όσο κοντινή στη γή είναι η ζωή μας, τόσο είναι πιο αληθινή και πιό πραγματική.
   Σ' αντιστάθμισμα, η ολική απουσία του φορτίου κάνει το ανθρώπινο όν να γίνεται πιο ελαφρύ και απο τον άνεμο, να πετάει, να απομακρύνεται απ' τη γή, απ' το γήινο είναι, να μήν είναι παρά μόνο κατά το ήμισυ αληθινό και οι κινήσεις του να είναι εξίσου ελέυθερες όσο και χωρίς σημασία.
   Λοιπόν, τι να διαλέξει κανείς; Το βάρος ή την ελαφρότητα;
   Πρόκειται για το ερώτημα που έθεσε ο Παρμενίδης τον 6ο αιώνα π.Χ. Κατ' αυτόν, το σύμπαν είναι χωρισμένο σε ζεύγη αντιθέτων: το φώς - το σκοτάδι, το παχύ - το λεπτό, το ζεστό - το κρύο, το είναι - το μή είναι. Θεωρούσε οτι ένας απο τους πόλους της αντίφασης είναι θετικός (το φωτεινό, το ζεστό, το λεπτό, το είναι), ο άλλος αρνητικός. Αυτός ο διαχωρισμός σε πόλους, θετικό και αρνητικό, μπορεί να μας φανεί παιδαριωδώς εύκολος. Εκτός απο μία περίπτωση: τί είναι θετικό, το βάρος ή η ελαφρότητα;
   O Παρμενίδης απαντούσε: το ελαφρύ είναι θετικό, το βαρύ είναι αρνητικό. Είχε δίκιο ή όχι; Ιδού η απορία.  Ενα πράγμα είναι βέβαιο. Η αντίφαση βαρύ-ελαφρύ είναι η πιο μυστήριώδης και η πιο διφορούμενη απ' όλες τις αντιφάσεις..."



μετάφραση: Κατερίνα Δασκαλάκη / εκδόσεις: Εστία